Przedsiębiorca, decydując się na zawarcie umowy ubezpieczenia, oczekuje, że w razie wystąpienia zdarzenia objętego zakresem ubezpieczenia uzyska wypłatę odszkodowania pozwalającą na pokrycie poniesionej przez niego szkody. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy pomimo staranności przy ubezpieczeniu mienia zachodzą okoliczności, które w istotny sposób wpływają na zawartą umowę i ograniczają ochronę ubezpieczeniową. Jedną z takich sytuacji jest zjawisko inflacji, które występuje okresowo, a jej skutki odczuwają wszyscy.
Czym jest inflacja?
Inflacja to przede wszystkim utrata wartości posiadanych przez nas pieniędzy w wyniku powszechnego wzrostu cen w gospodarce. Powoduje ona wzrost kosztów życia i utrudnia planowanie finansowe. Należy podkreślić, że spadająca inflacja, którą w tym roku odnotowaliśmy, nie oznacza spadku cen. Oznacza jedynie tyle, że ceny rosną w danej chwili nieco wolnej.
Jak inflacja wpływa na ubezpieczenia?
Inflacja ma bardzo duży wpływ na całą gospodarkę, w tym również na branżę ubezpieczeniową. Jednym z efektów długoterminowej inflacji jest ryzyko niedoubezpieczenia.
Z czym związane jest ryzyko niedoubezpieczenia?
Wskutek wzrostu cen energii, surowców, materiałów budowlanych i kosztów robocizny, dotyczących każdego sektora gospodarki, prawidłowe oszacowanie sum ubezpieczenia staje się coraz trudniejsze. Niedoszacowanie wartości ubezpieczonego mienia może prowadzić do poważnych konsekwencji, narażając ubezpieczonych na ryzyko finansowe i potencjalnie komplikując proces odszkodowawczy w przypadku zaistnienia szkody. Zanim przyjrzymy się bliżej niedoubezpieczeniu, w pierwszej kolejności odwołajmy się do definicji:
Czym jest suma ubezpieczenia?
W myśl art. 824 § 1 k.c. suma ubezpieczenia to „ustalona w umowie górna granica odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń”. Jest to więc maksymalna kwota, którą w przypadku zaistnienia szkody nasz Klient może z danej polisy uzyskać (pomijając w tej chwili ewentualne postanowienia dotyczące odpowiedzialności ponad sumę ubezpieczenia, np. z tytułu określonych klauzul).
Czym jest niedoubezpieczenie?
W naszych OWU mienia definiujemy niedoubezpieczenie następująco: „jeśli suma ubezpieczenia przedmiotu ubezpieczonego w systemie na sumy stałe lub na sumy zmienne, określona w polisie, jest niższa od jego wartości ustalonej na dzień powstania szkody, zgodnie z rodzajem wartości przyjętej do ubezpieczenia (niedoubezpieczenie), wówczas wartość szkody jest zmniejszana w takiej proporcji, w jakiej suma ubezpieczenia tego przedmiotu pozostaje do jego wartości w dniu powstania szkody (zasada proporcji).”
Niedoubezpieczenie jest zatem sytuacją bardzo niekorzystną i ryzykowną dla ubezpieczonego, gdyż zawsze niesie za sobą pomniejszenie wypłacanego odszkodowania w przypadku powstania szkody.
Jak uniknąć problemów z niedoubezpieczeniem?
Podstawą jest pytanie - czy kwota wskazana w polisie jako suma ubezpieczenia pozwoli odbudować zniszczone wskutek szkody budynki do stanu nowego lub zastąpić uszkodzone maszyny i urządzenia nowymi?
Wyznaczenie sumy ubezpieczenia i określenie rodzaju wartości, według której ją wyznaczono, jest obowiązkiem ubezpieczającego. Ubezpieczający ponosi odpowiedzialność za prawidłowe określenie sumy ubezpieczenia - dlatego staranność w tym procesie jest tak niezbędna.
Tu dochodzimy do kwestii sposobu określenia sumy ubezpieczenia, czyli sposobu deklaracji wartości mienia.
Najczęściej stosowane rozwiązania :
- wartość księgowa brutto (WKB)
To najprostszy sposób zgłoszenia mienia do ubezpieczenia. Ubezpieczający korzysta wówczas z ewidencji środków trwałych i deklaruje sumy ubezpieczenia poszczególnych składników majątku zgodnie z tą ewidencją.
Trzeba jednak pamiętać, że WKB może zabezpieczyć naszego Klienta w przypadku szkód częściowych, stosunkowo niedużych. Jeśli wartość szkody częściowej pojedynczego przedmiotu ubezpieczenia będzie niższa od wartości tego przedmiotu wg zapisów księgowych, tak określona suma ubezpieczenia wystarczy na pokrycie strat. W przypadku szkód dużych lub wręcz całkowitych w odniesieniu do poszczególnego składnika majątku, suma ubezpieczenia określona na bazie WKB okaże się w większości wypadków niewystarczająca na zrekompensowanie strat.
Sumy ubezpieczenia określone wg WKB nie odpowiadają bowiem kosztom odtworzenia (za wyjątkiem mienia nowego), ani nie uwzględniają zmian cen na rynku. To powoduje, że wraz z upływem czasu różnica pomiędzy wartością księgową brutto, a kosztem odtworzenia danego składnika majątku, pogłębia się. W przypadku występującej inflacji pogłębia się tym bardziej i to nie w skali roku, ale już z miesiąca na miesiąc.
Podsumowując: wartość księgowa brutto to najprostszy sposób zgłoszenia mienia do ubezpieczenia ale konsekwencją ustalenia sumy ubezpieczenia w oparciu o nią może być brak wystarczających środków finansowych na odtworzenie mienia po szkodzie.
- wartość odtworzeniowa (WO) – najbardziej korzystna dla klienta.
Wartość ta odpowiada kosztom odtworzenia mienia do stanu nowego (ale nieulepszonego) z uwzględnieniem kosztów, które są niezbędne, aby to mienie odtworzyć (takich jak: koszty transportu, montażu, opłat celnych, przywrócenia oprogramowania będącego seryjną i integralną częścią mienia, etc).
Bezpieczną metodą prawidłowego oszacowania sumy ubezpieczenia wg WO dla budynków i budowli jest wycena rzeczoznawcy, który opracuje odpowiedni operat szacunkowy. Dla maszyn i sprzętu natomiast pomocne będą aktualne cenniki dla nowego sprzętu o takich samych lub możliwie najbardziej zbliżonych parametrach.
Niemniej jednak również przy tej wartości warto pamiętać, szczególnie w dobie inflacji, o systematycznym aktualizowaniu sumy ubezpieczenia, najlepiej przy kolejnym rocznym odnowieniu umowy (także w przypadku umów wieloletnich).
Oczywiście przy wyborze przyjmowanej wartości dla mienia zgłaszanego do ubezpieczenia, ubezpieczający może różnie postępować w zależności od grupy mienia. Ważnym kryterium tego wyboru powinna być ocena wpływu danej grupy mienia na całość działalności firmy - warto zastanowić się, które mienie jest kluczowe dla ciągłości działania.
Dlaczego aktualizacja sum ubezpieczenia jest tak ważna?
Regularna aktualizacja sumy ubezpieczenia pozwoli zadbać o bezpieczeństwo Klienta tak, aby umowa ubezpieczenia odzwierciedlała uwarunkowania rynkowe i pozwoliła na odbudowę mienia - nawet w przypadku zaistnienia szkody dużych rozmiarów.
Brak aktualizacji sum ubezpieczenia może narazić naszych Klientów na zarzut niedoubezpieczenia, czego skutkiem w przypadku powstania szkody jest proporcjonalna redukcja odszkodowania, zgodnie z definicją niedoubezpieczenia, o czym mowa powyżej.
Narzędzia aktualizujące sumę ubezpieczenia – czym zapewniamy klientom?
Wspominaliśmy już o tym w tym artykule. Jednak, ponieważ jest to niezwykle istotne w kontekście tematu niedoubezpieczenia, przypominamy:
- o możliwości korzystania z kalkulatora szacowania wartości odtworzeniowych (więcej informacji znajdziecie tutaj)
- dla obiektów z wartością odtworzeniową oszacowaną na naszym kalkulatorze wprowadziliśmy klauzule znoszące zasadę proporcji (więcej informacji pod tym linkiem)
Dodatkowe pomocne rozwiązania – klauzula inflacyjna w umowie ubezpieczenia
Klauzula inflacyjna to dodatkowa opcja w umowie ubezpieczenia, którą oferuje Warta. Pozwala na automatyczne dostosowywanie sumy ubezpieczenia do wzrostu cen w gospodarce. W praktyce oznacza to, że w momencie, gdy dochodzi do wzrostu cen na rynku, suma ubezpieczenia również wzrasta.
Zgodnie z treścią klauzuli, w przypadku szkody suma ubezpieczenia środków trwałych określona wg wartości odtworzeniowej zostanie zaktualizowana w oparciu o wskaźnik inflacyjny podawany przez Główny Urząd Statystyczny (max. do ustalonego procentu wysokości w skali roku). Idea tej klauzuli jest taka, że suma ubezpieczenia zostanie poddana indeksacji wg wskaźnika inflacji aktualnego na dzień szkody, wyznaczonego w stosunku do początku okresu ubezpieczenia. Górną granicą odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia środków trwałych stanowi zindeksowana suma ubezpieczenia, ustalona oddzielnie dla każdej pozycji w ewidencji środków trwałych.
Podsumowując: świadome i dokładne określenie wartości mienia objętego ubezpieczeniem jest kluczowe dla uniknięcia nieprzyjemnych niespodzianek w przypadku zaistnienia szkody. Przedsiębiorcy powinni zwracać szczególną uwagę na ustalenie prawidłowej sumy ubezpieczenia, aby uniknąć ryzyka finansowego i komplikacji w procesie odszkodowawczym.
Jeżeli interesują Was dodatkowe informacje związane z tym tematem, zapraszamy do kontaktu z Urszulą Paszkowską z Zespołu Akademii Brokera: urszula.paszkowska@warta.pl
