W takiej sytuacji należyta staranność przewoźnika polega na podjęciu wszelkich rozsądnych działań zmierzających do wyboru takiego podwykonawcy, który gwarantuje profesjonalne wykonanie usług, posiada wymagane zezwolenia i licencje, doświadczenie, zasoby techniczne oraz zapewnia rzetelność i bezpieczeństwo.
Co zatem powinien zrobić przewoźnik podczas wyboru podwykonawcy?
Część odpowiedzi Ubezpieczony może znaleźć w naszych Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia Operatora Transportowego. Zgodnie z §14 ust. 6 przywołanych warunków w trakcie realizacji usługi przewozu/spedycji Ubezpieczający powinien ze szczególną starannością wybierać podmioty, którym powierza wykonanie usługi przewozu/spedycji. W szczególności, nawiązując współpracę z podwykonawcą, Ubezpieczający powinien [1]:
1) zażądać czytelnych kopii dokumentów, stanowiących podstawę działalności firmy, tj.: wpisu do ewidencji działalności lub KRS, NIP, REGON, stosownych zezwoleń/licencji wymaganych przepisami prawa w zakresie działalności przewozowej/spedycyjnej,
2) dokonać weryfikacji wiarygodności firmy w oparciu o powyższe dokumenty w dostępnych bazach internetowych (KRS, REGON w bazie Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej) lub w inny dostępny sposób,
3) zażądać dokumentów potwierdzających ubezpieczenie danego podmiotu w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika/spedytora.
Nie jest to jednak zamknięty katalog czynności. Wszystko zależy od specyfiki i sposobu działania przewoźnika oraz czasu jakim on dysponuje na wyłonienie podwykonawcy.
Co może i powinien zrobić więcej?
- Sprawdzić dane teleadresowe potencjalnego podwykonawcy pod kątem: numerów telefonów, adresów e-mail czy domen internetowych.
- Zapoznać się z profilem podwykonawcy zamieszczonym na giełdzie transportowej (w tym z opiniami jakie się tam znajdują).
- Sprawdzić dane w popularnych wyszukiwarkach internetowych na temat podwykonawcy – w szybki i łatwy sposób można zweryfikować dane teleadresowe czy domeny, ocenić i sprawdzić siedzibę firmy, zapoznać się z opiniami na jej temat.
- Zalecany jest również kontakt telefoniczny i/lub e-mailowy z innym przedstawicielem firmy.
- Koniecznie należy zapoznać się z treścią dokumentów jakie przesyła podwykonawca – nawet jeżeli są sporządzone w języku innym niż polski. Dziś możliwości przetłumaczenia dokumentu (dla zrozumienia jego treści i sensu) są powszechnie dostępne.
Niepokój powinna wzbudzić treść dokumentu, która odbiega od szeroko pojętej odpowiedzialności cywilnej przewoźnika.
- Sprawdzić czy wystawca polisy OCP jest faktycznym ubezpieczycielem – zwykle wystarczy wpisać jego dane w wyszukiwarce internetowej.
A co powinno wzbudzić niepokój?
- adresy e-mail na kontach powszechnie dostępnych i najczęściej bezpłatnych (np. gmail.com),
- adresy e-mail na kontach powszechnie dostępnych i najczęściej bezpłatnych w sytuacji gdy podwykonawca posiada swoją indywidualną (i opatrzoną nazwą) domenę,
- kontrahenci, którzy nie posiadają swoich kont/profili na giełdach transportowych,
- próba nawiązania kontaktu i/lub otrzymania zlecenia za pomocą portali społecznościowych, komunikatorów internetowych,
- każda niespodziewana inicjatywa ze strony potencjalnego podwykonawcy,
Nie bez znaczenia jest również zmiana właścicielska w przypadku spółki prawa handlowego. Bywa, że legalnie działające spółki zostają sprzedane. Nabywca – z różnych względów – nie może zapewnić dotychczasowej jakości świadczenia usług. Bywa też i tak, że nabycie dokonane zostało w tylko po to by dokonać zaboru ładunku.
A co z odpowiedzialnością polisową jeżeli dojdzie do zaginięcia ładunku?
Na zasadach ogólnych – wynikających choćby z art. 3 Konwencji CMR [2] czy ust. 5 Ustawy Prawo przewozowe [3] za działania bądź zaniechania podwykonawców odpowiedzialność ponosi sam Ubezpieczony. Może się jednak okazać, iż okoliczności powstałej szkody (wraz z czynnościami jakie on podjął lub zaniechał) fonalnie skutkować będą odmowa wypłaty odszkodowania (z przywołaniem np. winy umyślnej jako podstawy oddalenia roszczenia [4]). Każdy przypadek należy jednak rozpatrywać indywidualnie.
Może jednak dojść do takiej sytuacji, iż Ubezpieczony dołoży wszelkiej staranności przy wyborze podwykonawcy, zleci transport ładunku, a ten po odbiorze od nadawcy nie dotrze do miejsca przeznaczenia. Rozwiązaniem w takiej sytuacji jest rozszerzenie zakresu podstawowej ochrony ubezpieczeniowej o wydanie przesyłki osobie nieuprawnionej [5].
Wskazane rozszerzenie zapewnia ochroną ubezpieczeniową w sytuacji, gdy ładunek zostanie pobrany przez podmiot, który nie został wskazany w dokumentacji przewozowej odbiorcą przesyłki. Do grona tego zaliczymy m.in. przewoźników i spedytorów uczestniczących w wykonaniu usługi, w tym podmioty nieuczciwie podające się za przewoźnika i/lub spedytora, które świadomie prowadzą działania przestępcze i faktycznie nie prowadzą działalności przewozowej i/lub spedycyjnej.
Warunkiem uznania odpowiedzialności i wypłaty odszkodowania w ramach ww. rozszerzenie jest dołożenie należytej staranności przy wyborze podwykonawcy. Każda sytuacja jest tu jednak oceniana indywidualnie i nie ma możliwości wskazania jednego (pasującego do każdego przewoźnika) sposobu działania.
Zaprezentowane w przedmiotowej publikacji rozważania w tym zakresie mają za zadanie nakreślenie ogólnej problematyki jaka wiąże się z zagadnieniem należytej staranności przy wyborze podwykonawcy. Wskazuje na najbardziej kluczowe kwestie, które powinny być wzięte pod uwagę, a które nie stanowią zamkniętego katalogu działań i czynności jakie powinien podjąć Ubezpieczony. O tym czy Ubezpieczony dołożył należytej staranności przy wyborze podwykonawcy decydują podjęte przez niego działania w konkretnym, indywidualnym przypadku. Co zostanie ocenione przez Opiekuna na etapie obsługi zgłoszonej szkody.
Przypisy:
[1] §14 ust. 6 OWU Przywołanych warunków w trakcie realizacji usługi przewozu/spedycji Ubezpieczający powinien ze szczególną starannością wybierać podmioty, którym powierza wykonanie usługi przewozu/spedycji. W szczególności, nawiązując współpracę z podwykonawcą, Ubezpieczający powinien [1]:
1) zażądać czytelnych kopii dokumentów, stanowiących podstawę działalności firmy, tj.: wpisu do ewidencji działalności lub KRS, NIP, REGON, stosownych zezwoleń/licencji wymaganych przepisami prawa w zakresie działalności przewozowej/spedycyjnej,
2) dokonać weryfikacji wiarygodności firmy w oparciu o powyższe dokumenty w dostępnych bazach internetowych (KRS, REGON w bazie Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej) lub w inny dostępny sposób,
3) zażądać dokumentów potwierdzających ubezpieczenie danego podmiotu w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika/spedytora.
[2] art. 3 Konwencji Konwencją CMR: przy stosowaniu niniejszej Konwencji przewoźnik odpowiada, jak za swoje własne czynności i zaniedbania, za czynności i zaniedbania swoich pracowników i wszystkich innych osób, do których usług odwołuje się w celu wykonania przewozu, kiedy ci pracownicy lub te osoby działają w wykonywaniu swoich funkcji.
[3] art. 5. Ustawy Prawo przewozowe: przewoźnik może powierzyć wykonywanie przewozu innym przewoźnikom na całej przestrzeni przewozu lub jej części, jednakże ponosi odpowiedzialność za ich czynności jak za swoje własne;
[4] §8 ust. 1 pkt. 2 OWU: Warta nie ponosi odpowiedzialności za szkody: […] Powstałe wskutek winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa Ubezpieczającego, jego pracowników oraz osób, którym zleca wykonanie przewozu/usługi spedycji lub osób, przy pomocy których wykonuje przewóz/usługę spedycji, chyba że w odniesieniu do rażącego niedbalstwa zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności.
[5] §3 pkt 19 OWU - Wydanie Przesyłki osobie nieuprawnionej – wydanie przesyłki – pomimo zachowania należytej staranności – podmiotowi, który faktycznie nie był wskazanym w dokumentacji przewozowej odbiorcą przesyłki, w tym również przewoźnikowi/spedytorowi uczestniczącemu w wykonaniu usługi przewozu/spedycji, w tym nieuczciwie podającemu się za przewoźnika/spedytora podmiotowi świadomie prowadzącemu działania przestępcze i faktycznie nie prowadzącemu działalności przewozowej/spedycyjnej.
