O najmie rzeczy - kodeksowo
Istnieje kilka podstawowych zasad związanych z użytkowaniem rzeczy najętej. Nie zapominajmy tutaj również, że rzeczą jest nie tylko rzecz ruchoma, ale też nieruchomość. Zasady dotyczące umowy najmu wynikają wprost z przepisów kodeksu cywilnego i służą przede wszystkim zagwarantowaniu, że wynajmujący otrzyma przedmiot najmu po okresie umowy w stanie, co do zasady niepogorszonym, z uwzględnieniem normalnego zużycia rzeczy (art. 659 k.c. i nast.). Rzecz najęta musi być użytkowana w taki sposób, w jaki ustaliły strony umowy.
Rozstrzygające znaczenie będzie miała sama umowa, która powinna określić, co nam wolno, a co jest w świetle umowy - zabronione. Strony same decydują o sposobie, w jaki rzecz wynajęta może zostać użyta, obowiązuje bowiem swoboda umów. Jeżeli natomiast brak jest zapisu umownego, co do tego, jak najemca powinien korzystać z rzeczy, wówczas przyjmuje się, że zgodnie z właściwościami i przeznaczeniem rzeczy. Dla przykładu wskazać można, że jeżeli wynajmujemy mieszkanie, to służyć ono powinno celom mieszkaniowym, nie zaś prowadzeniu w nim działalności gospodarczej i na odwrót. Należy również pamiętać o tym, że jeżeli w czasie trwania najmu okaże się, że konieczne jest wykonanie napraw, które obciążają wynajmującego, najemca powinien niezwłocznie go o tym zawiadomić. Zasada ta zapewnić ma przede wszystkim to, że stan rzeczy nie będzie podlegał pogorszeniu. Rzecz najęta jest własnością wynajmującego, który chce ją otrzymać z powrotem w jak najlepszym stanie. Co do zasady, do wykonywania drobnych napraw i bieżącej konserwacji przedmiotu najmu zobowiązany jest najemca, nie zaś wynajmujący. Natomiast te najpoważniejsze naprawy zwykle przeprowadza wynajmujący.
Od najmu do ubezpieczenia
Ubezpieczenie „cudzego” mienia można rozpatrywać pod różnym kątem. Z pewnością jest to ubezpieczenie mienia od zdarzeń losowych oraz innych ryzyk majątkowych. Niemniej wydaje się ono także coraz bardziej istotne w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej, jako że standardem staje się prowadzenie działalności za pomocą rzeczy najętej. Odpowiedzialność cywilna bowiem, jaką ponosi przedsiębiorca dotyczy nie tylko szkód wyrządzonych osobom trzecim z tytułu nienależytego wykonania kontraktu, wady wytworzonego produktu czy wypadku przy pracy, ale także z tytułu uszkodzenia czy zniszczenia rzeczy, za pomocą której prowadzi on działalność, a z której będzie musiał się rozliczyć z wynajmującym, po zakończeniu umowy najmu. Jak istotna jest to kwestia, widać w szczególności w wymogach stawianych przez podmioty wynajmujące rzeczy, jak: nieruchomości, ale też maszyny, pojazdy, wagony, dźwigi etc. Są to wymogi okazania się polisą ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, nierzadko na wysokie limity. Nade wszystko dotyczy to OC najemcy nieruchomości , której właściciel chce zabezpieczyć się przede wszystkim - od szkód o charakterze dla niego „katastroficznym”, np. przed pożarem jego magazynu, zniszczeniem ciągu maszynowego. Katalog podmiotów stawiających w umowach najmu określone wymagania ubezpieczeniowe jest bardzo szeroki – są to właściciele galerii handlowych, magazynów, wynajmujący powierzchnie biurowe czy produkcyjne. Wynajmujący zobowiązuje najemcę do wykupienia ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ze wskazaną sumą gwarancyjną za szkody wyrządzone w najmowanej nieruchomości czy rzeczy ruchomej udostępnionej na podstawie umowy najmu (ubezpieczenie OC najemcy), najczęściej z jednoczesnym zrzeczeniem się regresu do niego samego. Często suma gwarancyjna uzależniona jest od rodzaju mienia składowanego przez najemcę w magazynie lub wielkości najmowanej powierzchni. Dlatego też standardowo jest ona wysoka, oscylująca nawet do 20 mln Eur. Obrazuje to najlepiej poziom ryzyka związanego z odpowiedzialnością najemcy za cudze mienie. Przykłady szkód (tych dużych, jak i mniejszych), które były likwidowane, także przez TUiR Warta, jest wiele, np.:
- pożar hali magazynowej, która uległa całkowitemu spaleniu wskutek przechowywania przez ubezpieczonego najemcę hali łatwopalnych substancji, których nieodpowiednie zabezpieczenie doprowadziło do pożaru
- pożar zakładu produkcyjnego, najmowanego przez Ubezpieczonego, który doprowadził do niego poprzez wadliwe ładowanie wózka widłowego
- wybuch butli z gazem , w wyniku którego doszło do spalenia najmowanego lokalu wraz z wyposażeniem. Ubezpieczony poprzez nieumiejętne obchodzenie się z butlą doprowadził do jej rozszczelnienia i pożaru w budynku należącym do osób trzecich.
Ocena ryzyka?
Jest rzeczą oczywistą w ubezpieczeniu mienia, że lustracja i ocena przyjmowanego do ubezpieczenia majątku pod kątem zabezpieczeń pożarowych, konstrukcji budynku, zagrożeń zewnętrznych czy organizacji pracy zakładu jest podstawą przyjęcia ryzyka do ubezpieczenia, w szczególności gdy przyjmowane wartości mienia są bardzo wysokie. Od jej wyników zależy, czy w ogóle dojdzie do zawarcia umowy ubezpieczenia i na jakich warunkach limitowo-kwotowych. Nikt nie podważa czy poddaje dyskusji konieczności takiego postępowania. Nie chcemy narażać się na ryzyko pewnej szkody, kiedy okaże się ono ekstremalne, szczególnie w branżach powszechnie uznawanych za te wysokiego ryzyka. Przekładając to na status quo przeciętnego przedsiębiorcy, który prowadzi lub może prowadzić działalność przy pomocy mienia osób trzecich - mienia najętego - wydaje się zatem, że także w ubezpieczeniu OC ryzyko takie powinno być poddane podobnej ocenie. Paradoksalnie może dojść do sytuacji, w której nie przyjmiemy do ubezpieczenia majątkowego klienta, ale jednocześnie zaoferujemy mu ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, z zakresem obejmującym OC najemcy. W razie szkody pożarowej lub podobnej może on wystąpić o odszkodowanie z polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej najemcy tego samego mienia, którego nie chcieliśmy ubezpieczyć z uwagi na ekstremalny poziom ryzyka. Oczywiście ubezpieczenia te różnią w swojej istocie, zatem każdorazowo będzie badana odpowiedzialność cywilna Ubezpieczonego za szkodę i ona będzie warunkiem wypłaty , niemniej niejednokrotnie długi proces likwidacji szkody będzie kosztowny i uciążliwy dla ubezpieczyciela.
Dodatkowo warto zauważyć, że do polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może zostać skierowane również roszczenie regresowe innego ubezpieczyciela z polisy ubezpieczenia majątkowego, w razie udowodnienia odpowiedzialności najemcy tego mienia za szkodę.
Wydaje się zatem, że te same informacje, o które prosimy ubezpieczonych przy ubezpieczeniu mienia, są niezwykle ważne także przy zawieraniu ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej najemcy nieruchomości lub rzeczy ruchomych. Jeśli ocena ryzyka wykaże brak odpowiednich zabezpieczeń i tym samym spowoduje odrzucenie wniosku o ubezpieczenie majątkowe, należałoby zastanowić się nad ubezpieczeniem tego podmiotu także w zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lub nad modyfikacją warunków ubezpieczenia w zakresie OC najemcy rzeczy. Ciągle nie jest to standard rynkowy, a przecież w ostatnim czasie obserwujemy wzmożoną liczbę pożarów zakładów produkcyjnych czy hal magazynowych. Warto zatem przyjrzeć się bliżej nieco „zapomnianemu” ryzyku odpowiedzialności cywilnej najemcy.
Jeżeli interesują Was dodatkowe informacje, dotyczące tego tematu, zapraszamy do kontaktu z Małgorzatą Czekuć - BUUK OC (malgorzata.czekuc@warta.pl).
