Skalne miasta w Czechach – przewodnik i zasady bezpiecznego zwiedzania

Czym są skalne miasta?

Skalne miasta to unikalne formacje geologiczne z piaskowca, ukształtowane przez procesy erozyjne. Ich formowanie rozpoczęło się ok. 90–100 mln lat temu, w okresie kredy, gdy obszar dzisiejszych północnych Czech pokrywało płytkie morze. Na jego dnie odkładały się warstwy piasku, żwiru i mułu, które z czasem przekształciły się w piaskowiec.

Po ustąpieniu morza skały zostały wystawione na działanie wody, wiatru, mrozu i słońca. Te siły natury przez miliony lat rzeźbiły miękki piaskowiec, tworząc pionowe ściany, wieże, iglice, naturalne bramy i głębokie wąwozy.

Ich układ często przypomina ulice i place miast – stąd nazwa „skalne miasta”.

Najbardziej znane skalne miasta w Czechach

1. Skały Adrszpasko-Teplickie

To największy i najsłynniejszy kompleks skalny w Czechach, położony w Górach Stołowych, zaledwie kilkadziesiąt kilometrów od polskiej granicy. Rezerwat przyrody obejmuje dwa główne obszary: Adrszpaskie Skały i Teplickie Skały, które łączy żółty szlak prowadzący przez malowniczy Wilczy Wąwóz.

Zielony szlak w Skałach Adrszpaskich ma około 3,5 km długości, a jego przejście zajmuje 2,5-3 godziny. Zobaczysz tu Gotycką Bramę z 1839 roku, szmaragdowe jeziorko w dawnym kamieniołomie, Mały i Wielki Wodospad oraz charakterystyczne formacje skalne o nazwach takich jak Głowa Cukru, Dzban czy Kochankowie.

Teplickie Skały są nieco większe i mniej zatłoczone niż Adrszpach. Niebieski szlak w Skałach Teplickich ma długość około 6 kilometrów. Na trasie zobaczysz Koronę Skalną, Świątynię – ogromną jaskinię skalną, Ogród Karkonosza i charakterystyczne formacje jak Niedźwiedź Polarny czy Siekiera Rzeźnika. Z kolei z punktu widokowego ruin Zamku Strzemię rozciąga się szeroki widok na okolicę.

Wstęp do Adrszpachu kosztuje 120-200 koron czeskich (w zależności od sezonu i sposobu zakupu), do Teplickich Skał – 130 koron. Kompleksy skalne są otwarte przez cały rok – w sezonie letnim (kwiecień-październik) od 8:00 do 18:00, zimą od 10:00 do 15:00-16:00. W Adrszpachu obowiązuje limit wejść, dlatego warto kupić bilety online z wyprzedzeniem.

2. Park Narodowy Czeska Szwajcaria

To region rozciągający się na obszarze ponad 79 km² przy granicy z Niemcami, w północno-zachodniej części Czech. W 2022 roku park ucierpiał w wyniku wielkiego pożaru, ale większość szlaków jest już ponownie dostępna dla turystów. Wstęp do samego parku jest bezpłatny.

Najbardziej znaną atrakcją parku jest Brama Pravčicka – największa naturalna brama skalna w Europie zbudowana z piaskowca, o rozpiętości 26,5 metra i wysokości 16 metrów.

Do Bramy Pravčickiej prowadzi czerwony szlak z miejscowości Hřensko. Przejście w jedną stronę zajmuje około 1,5 godziny. Wstęp na punkt widokowy przy bramie kosztuje 125 koron czeskich (normalny) i 50 koron (ulgowy), przy czym obiekt jest czynny w sezonie letnim codziennie od 10:00 do 18:00.

Kolejną atrakcją są wąwozy rzeki Kamenice – Wąwóz Edmunda i Dziki Wąwóz. Zwiedzanie odbywa się zarówno pieszo, jak i na tradycyjnych łodziach flisakich. Spływ łódką w Wąwozie Edmunda kosztuje około 400 koron czeskich.

3. Hruba Skała w Czeskim Raju

Hruboskalskie skalne miasto znajduje się w sercu Czeskiego Raju, około 30 kilometrów za Libercem. Jest to rozległy kompleks ponad 400 wież skalnych, z których najwyższe osiągają 60 metrów wysokości. Wejście do skalnego miasta jest bezpłatne, parking przy zamku Hruba Skała kosztuje 30 koron za godzinę lub 90 koron za cały dzień.

Przez obszar prowadzą trzy główne szlaki. Czerwony szlak zwany Złotą Ścieżką Czeskiego Raju biegnie grzbietem skał i łączy zamki Valdštejn i Hruba Skała na długości około 3 kilometrów. Po drodze warto odwiedzić Arboretum Bukovina z 1860 roku oraz punkty widokowe Vyhlídka na Kapelu i Vyhlídka u Lvíčka.

Żółty szlak prowadzi dołem, przez ciasne luki między skałami. Najciekawsze punkty na trasie to Adamowe Łoże, Mysia Dziura – bardzo wąskie odcinki skalne oraz punkty widokowe Mariánská Vyhlídka i Zámecká Vyhlídka, skąd rozpościerają się widoki na zamek i dolinę. Zwiedzanie całości zajmuje około 2-3 godzin.

4. Broumovskie Ściany

Broumovskie Ściany to mniej znany, ale równie urokliwy kompleks skalny położony między Broumovem a polską granicą. Zalesiony grzbiet o długości około 12 kilometrów oferuje spokojniejszą atmosferę niż popularne Adrszpach czy Czeska Szwajcaria.

Najciekawsza trasa prowadzi żółtym szlakiem z parkingu w miejscowości Slavný przez Bożanowski Szpiczak (najwyższy szczyt, 773 m n.p.m.) do Gwiazdy, gdzie znajduje się barokowa kaplica Matki Boskiej Śnieżnej zbudowana na planie gwiazdy oraz punkt widokowy. Cała trasa ma około 9-10 kilometrów długości i zajmuje 4-5 godzin.

Po drodze zobaczysz charakterystyczne formacje skalne: Korunę (Koronę), Kamennou Bránu (Kamienną Bramę) – naturalny łuk o wysokości 5 metrów oraz Skalní Divadlo (Teatr Skalny). Parking kosztuje 60 koron za dzień, wejście na szlaki jest bezpłatne.

5. Prachowskie Skały

Prachowskie Skały w Czeskim Raju to płaskowyż zbudowany z piaskowca, pełen wież, ostańców i iglic skalnych powstałych na skutek erozji. Trzy główne szlaki – żółty, zielony i czerwony – prowadzą przez wąskie tunele, liczne schody i platformy widokowe.

Wstęp kosztuje około 100 koron czeskich, a zwiedzanie szlaków zajmuje 2-3 godziny. W sezonie letnim najlepiej przyjechać wcześnie rano lub późnym popołudniem, aby uniknąć tłumów.

Przeczytaj: Praga ‒ stolica Czech, zabytki i historia

Fauna i flora skalnych miast

Skalne miasta w Czechach to nie tylko atrakcja geologiczna, ale również cenny rezerwat przyrody. Specyficzny mikroklimat powstały w zacienionych szczelinach i wąwozach stwarza warunki dla niektórych gatunków roślin (mchów i porostów, roślin szczelinowych np. rozchodnika białego) i zwierząt (np. sokoła wędrownego, puchacza).

Wśród roślinności chronionej znajdziesz podbiałek alpejski, fiołek dwukwiatowy czy modrzyk górski. W zacienionych miejscach rosną paprocie, mchy i porosty, które pokrywają skalne ściany. Szczególnie efektownie wyglądają one w miejscach takich jak Syberia w Teplickich Skałach, gdzie nawet w letnie dni panuje przyjemny chłód.

Fauna skalnych miast jest równie bogata. Możesz spotkać tu czaple, bociany czarne, sokoły wędrowne, które gniazdują na wysokich skalnych ścianach. W jaskiniach i szczelinach żyją nietoperze, a wśród ssaków można zaobserwować borsuki i lisy. W niektórych obszarach występują żmije zygzakowate i jaszczurki, dlatego warto zachować ostrożność przy schodzeniu ze szlaków. Zwierzęta te nie są agresywne, chyba żepoczują się zagrożone lub nieumyślnie ich dotkniesz.

Ciekawostki i legendy o skalnych miastach w Czechach

Poznaj najciekawsze legendy i historie o skalnych miastach w Czechach:

• Legenda o rozgniewanych bogach. Skalne miasta nie powstały w wyniku działania sił natury, lecz są dziełem gniewu bogów. Kiedy mieszkańcy starożytnych czeskich miast wpuścili do bogatych osad łupieżców, bogowie rzucili na nich klątwę i zamienili ludzi w kamienne skały. Największa formacja Kochankowie ma przypominać o zdradzie, której nie można wybaczyć.
• Historia odkrycia Adrszpachu. Choć miejscowa ludność znała skalne labirynty od wieków i chroniła się w nich w razie zagrożenia, prawdziwy turystyczny rozgłos Adrszpach zyskał dopiero po wielkim pożarze w 1824 roku. Ogień trwający kilka tygodni zniszczył niemal całą roślinność, odsłaniając jednak piękne skalne formy. Już w 1790 roku skalne miasto odwiedził Johann Wolfgang Goethe, niemiecki poeta, który zakochał się w tym miejscu, mimo że widział tylko niewielką jego część. Na pamiątkę jego wizyty przy Wielkim Wodospadzie stoi popiersie poety.
• Historia dwóch Anglików. W 1772 roku do Skał Adrszpaskich przyjechało dwóch Anglików pragnących obserwować burzę wśród skał. Czekali na wybuch żywiołu osiem dni, a gdy burza wreszcie nadeszła, była tak silna, że przerażeni podróżnicy ukryli się pod skalnym występem. W pewnym momencie piorun uderzył w przeciwległą skałę, odłamał z niej spory blok, który spadł wprost pod ich nogi. Cudem obaj nie odnieśli żadnych obrażeń.

Kino w skalnym mieście. Fantastyczne krajobrazy skalnych miast przyciągnęły uwagę filmowców. W Adrszpachu kręcono sceny do hollywoodzkiej produkcji „Opowieści z Narnii”. Gotycka Brama i Mysia Dziura pojawiły się w pierwszej części Narnii, a baśniowa atmosfera miejsca idealnie pasowała do magicznego świata C.S. Lewisa.

Przeczytaj: Pierwszy raz w Barcelonie? Sprawdź, co warto zobaczyć, gdzie uważać i jak nie przepłacić

Porady praktyczne i bezpieczeństwo podczas zwiedzania

Najlepszy czas na odwiedzenie skalnych miast to późna wiosna (maj-czerwiec) oraz wczesna jesień (wrzesień-październik), gdy pogoda jest stabilna, a tłumy mniejsze niż latem. Przygotowując się na wycieczkę, załóż wygodne buty trekkingowe z dobrą przyczepnością i weź ciepłą bluzę – w skalnych labiryntach nawet w letnie dni bywa chłodno. Przyda się też mapa papierowa, woda, przekąski i gotówka w czeskich koronach, ponieważ nie wszystkie punkty akceptują płatności kartą.

Pamiętaj, aby zawsze poruszać się wyznaczonymi szlakami. W skalnych szczelinach mogą występować żmije zygzakowate, dlatego unikaj wkładania rąk w niewidoczne szczeliny. Ważne! Na szlakach nie ma toalet ani punktów z jedzeniem – są one dostępne tylko przy wejściach do rezerwatów.

Przeczytaj: Najpiękniejsze parki narodowe w Polsce

Planując wycieczkę, warto również pomyśleć o ubezpieczeniu turystycznym Warta Travel dotyczącym nieszczęśliwego wypadku czy nagłego zachorowania, w tym wynikającego z leczenia następstw chorób przewlekłych. Ubezpieczenie kupisz wygodnie online – za pomocą kalkulatora ubezpieczenia turystycznego – telefonicznie lub u agenta w swojej okolicy.